اضطراب چیست؟

اضطراب چیست:
اضطراب نوعی احساس فریب انگیز است که به فرد القا می کنداز پس هر کاری که قرار است انجام دهد برنمی آید با فرارسیدن امتحانات ، دلهره دانش آموزان هم شروع می شود . آنان درهر سن و سالی که باشند باز هم چون نگرانی های مختلف مربوط به درس خواندن درذهن شان شکل می گیرد.دچاراضطراب و ترس از امتحان می شوند که پاسخ سوالات ساده را هم از یاد می برند .داشتن کمی اضطراب و دلهره درایام امتحانات امری طبیعی و معقول است چرا که موجب حرکت و انگیزه برای یادگیری و موفقیت می شود اما اگراین نگرانی به حدی برسد که تا ثیر منفی برروند آموزش روزانه آنان بگذاردو مانعی برای پیشرفت آنها شود ، غیرطبیعی و نا معقول است درحوزه سبب شناسی اضطراب امتحان عوامل بسیار زیادی به چشم می خورد صرف نظر از دیدگاهها و نقطه نظرهای خاصی که برخی از پژوهشگران دراین خصوص دارند ، به نظر می رسد اضطراب امتحان پدیده ای چند عاملی بوده و درهر فردی ترکیبی از عوامل نقش عمده ای را ایفا می کنند علت تشویش بیش از اندازه گروهی از دانش آموزان عدم استفاده درست آنها از نیروی فکری و ذهنی شان است آنها می توانند با کمی تلاش ، برنامه ریزی و به کارگیری روش های گوناگون کاهش اضطراب ، موفقیت خود را درامتحان ها تضمین کنند دراین مقاله به مطالعه روش های مقابله با اضطراب امتحان پرداخته شده است.

اضطراب امتحان چیست:
اضطراب امتحان ، حالت تشویش ، نگرانی و هیجان ناخوشایندی است که اغلب دانش آموزان درایام امتحانات مبتلا به آن می شوند اضطراب امتحان ، اضطرابی است که با خود پنداره ضعیف دانش آموزان درباره توانایی های ذهنی اش شناخته می شود و موجب کاهش عملکرد او در روزهای پایانی قبل از امتحان می شود البته میزان قابل قبولی از تنش و دلهره درزمان امتحان می تواند سیستم عصبی خودکار انسان را فعال کند و موجب هوشیاری بیشتراو برای کسب موفقیت درامتحان شود دلیل اصلی اضطراب امتحان بیش از حد همیشه کم کاری ، تنبلی و یا عدم تسلط برمحتوای درس ها نیست، بلکه گاهی دانش آموزان موفق ، با انگیزه و درس خوان نیز دچارآثار منفی اضطراب ناشی از امتحان می شوند.
درچه سنینی اضطراب امتحان مشاهده می شود؟اضطراب امتحان را می توان درتمامی سنین مشاهده کرد.البته برخی ازنظریه پردازان معتقدند با زیادترشدن سن و مهم شدن موفقیت های تحصیلی ، اضطراب امتحان افزایش می یابد . اضطراب امتحان دردختران به نسبت پسران شایعتراست تفاوت های جنسیتی دراضطراب به خوبی با نقش پذیری جنسیتی تبیین می شود.

آیا تاکنون به این فکرکرده اید که چه عواملی باعث شده درشما اضطراب امتحان به وجود بیاید؟

عوامل فردی : بسیاری از دانش آموزان قبول دارند زمانی که دقیق ترو عمیق ترمطالعه می کنند اضطراب امتحان در آنها به حداقل کاهش می یابد زیرا هرچه درباره موضوعی بیشتربدانند مهارت واعتماد بیشتری نسبت به دانسته های خود پیدا می کنند داشتن اعتماد به نفس درزمان گذراندن امتحانات به منزله امید برای موفقیت است به طورحتم ، این گروه از دانش آموزان با اتکا به تلاش و کوشش خود می توانند با آرامش و آسودگی سرجلسه امتحان بروند . آزمون شان را با کمترین دلهره و تشویش بدهند.
عوامل خانوادگی:اضطراب حالتی است که درتعامل والدین با کودک گسترش یافته و ثبات می یابد. والدین کودکان دارای اضطراب امتحان ، علاوه براین که نیاز به محبت و امنیت آنها را نادیده می گیرند،در کمک کردن به آنها نیز کارا نیستند این اولیا فرزندان خود را بدون توجه به علایق و استعدادهای آنهابرای کسب موفقیت مورد نظر تحت فشار قرار می دهند .در برخی موارد والدین آرزوهای تحقق نیافته ی خود را به فرزندانشان القا می کنند .
عوامل آموزشی: این عوامل مربوط به محیط مدرسه ،و موقعیت امتحان است که در این رابطه می توان به انتظارات نابجای استاد و معلم ،دروس و امتحانات مشکل ،مراقبین امتحان ،محدودیت زمانی در جلسه امتحان ،محیط نامناسب امتحان و وجود عوامل مزاحم مثل سروصدا ،نوروتهویه نامناسب اشاره نمود.

باچه علائم ونشانه هایی به اضطراب امتحان پی می بریم؟
علائم و نشانه های اضطراب امتحان همانند علائم و نشانه های اضطراب است .با توجه به تحقیقات انجام شده ،آشفتگی معده ،بهم خوردن ساعتهای خواب و آرامش ،تغییراتی در میل به غذا ،ضعف، سرگیجه، تغییر در فشار خون و میزان نبض به وجود می آید .ترشح هورمونهای آدرنالین و نورآدرنالین در افراددارای اضطراب امتحان در امتحانات شفاهی ،تپش قلب ،پریدگی رنگ صورت،لکنت زبان ،حرکت های غیرارادی دست و پا ،تغییر صدا ،لرزش بدن و صدا،تغییردمای بدن ،خشکی دهان و عرق کردن بارز است .اضطراب امتحان باعث ضعف ایمنی بدن نیز می شود .در نتیجه در ایام امتحانات عفونت دستگاه تنفس دانش آموزان افزایش می یابد .

چگونه از اضطراب امتحان جلوگیری کنیم؟
از آنجا که عوامل محیطی نقش مهمی در اضطراب امتحان ایفا می کنند پس به میزان زیادی قابل پیشگیری است .در اینجا به برخی از روشها در این زمینه اشاره می کنیم :ارزیابی واقع بینانه و بدون اغراق از امتحان ،قرار ندادن اضطراب امتحان در مدار توجه ،رفتارهای سازنده مثل مشورت و تمرین ،ایجاد شایستگی برای غلبه بر اضطراب امتحان از طریق حساسیت زدایی منظم ،برطرف نمودن محرک های نامطلوب که در امتحان مزاحم دانش آموزان هستند ،وروش مطالعه صحیح و.....

چه افرادی و چگونه در کاهش اضطراب امتحان می توانند به ما کمک کنند؟
1-نقش مدیر در کاهش اضطراب امتحان:اعلام برنامه ی امتحان به دانش آموزان دو هفته قبل از امتحان ،تنظیم زمان آزمون ها با توجه به سختی و آسانی دروس،اجتناب از برگزاری امتحانات با وقت بسیار کم
2- نقش خانواده در کاهش اضطراب امتحان:جو عاطفی دوراز تنش و مشاجره،محدود نمودن مهمانی و رفت و آمدهای مکرر،توجه به خواب ،استراحت و تفریح دانش آموزان ،کاهش یا حذف وظایف محوله ی خانگی به دانش آموز
3- نقش خود فرد در کاهش اضطراب امتحان:توسل به دعا و نیایش و توکل به خدا هنگام امتحان،تقسیم مباحث کتاب و مطالعه ی تدریجی دروس ،تنظیم وقت با برنامه ی امتحانی ،بستن کتاب و تکرار مطلب آموخته شده به منظور کاهش اضطراب ،استفاده از روشهای صحیح مطالعه.
4- نقش مشاوردرکاهش اضطراب امتحان : برنامه ریزی درسی از سوی مشاورو اجرای کامل آن توسط دانش آموز درطول سال تحصیلی و نوشتن برنامه درسی توسط مشاوردرطول امتحانات ترم.
مهارتهای مطالعه:بارها شنیده ایم که دانش آموزان می گویند:(دیگر حال و حوصله خواندن این کتاب را ندارم)ویا "10بار خوانده ام و تکرار کرده ام ولی باز یاد نگرفتم"در این مورد مشکل چیست؟ مطمئناً اگرچنین باشد، مطالعه کار ی سخت و طاقت فرسا است .اما چنین نیست ، واقعیت این است که این گروه ازفراگیران ، روش مطالعه صحیح را نمی دانند و متاسفانه درمدرسه نیز چیزی راجع به چگونه درس خواندن نمی آموزند.یادگیری و مطالعه ، رابطه ی تنگاتنگ و مستقیم با یکدیگردارند ، تا جایی که می توان این دو را لازم و ملزوم یکدیگردانست . برای اینکه میزان یادگیری افزایش یابد باید از هر چیز مطالعه ای فعال و پویا داشت . برای داشتن مطالعه ای فعال و پویا نوشتن نکات مهم درحین خواندن ضروری است .

روش غلبه برافکارمنفی
باورهایی که موجب اضطراب دانش آموزان از امتحان می شود اغلب تصورها و نگرش های منفی و کاهش دهنده قوای ذهنی و انگیزشی هستند . برای مثال : به طورحتم کمترین نمره کلاس نصیب من خواهد شد برای مقابله با چنین طرز فکرها و باورهایی ، دانش آموزباید بلافاصله مداد و کاغذ به دست بگیرد و به نوشتن و خواندن درس ها یش ادامه دهد . او نباید اجازه دهد که چنین تفکراتی مانع مطالعه و تلاش اوبرای یادگیری شود. به طورحتم ، همین که دانش آموز مطلبی را بخواند ویا مساله ای را حل کند ، علائم نگرانی و اضطراب او کاهش خواهد یافت . او حتی می تواند به مقابله با این افکاربرخیزد و درمقابل به خود بگوید،( من اکنون فقط باید به درس و تکلیفم توجه کنم و جایی بر ای منفی نگری و رشد افکارمخرب درذهن ندارم.